ความเห็นทางวิชาการต่อร่างพรบ.กาสิโนถูกกฎหมาย

โดย "ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ชิดตะวัน ชนะกุล" อาจารย์ด้านเศรษฐศาสตร์และการเมือง คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

Key points :

- การจัดตั้งกาสิโนถูกกฎหมาย เพื่อเพิ่มรายได้ของรัฐ เป็นเรื่องที่รัฐบาลต้องใช้ความระมัดระวังอย่างยิ่ง เพราะการพนันมีผลกระทบทางสังคม ส่งผลต่อความเหลื่อมล้ำทางรายได้ และฉุดรั้งการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ

- ประการแรก กาสิโนอาจมีผลทำให้เศรษฐกิจกระเตื้องขึ้นเพียงแค่ในระยะเวลาสั้นๆ แต่ในระยะยาวการเสพติดการพนันส่งผลทางลบต่อผลิตภาพของกำลังแรงงาน เนื่องจากการขาดงาน การมาทำงานแต่ไม่สามารถทำงานได้อย่างที่ควรจะเป็น รวมถึงการว่างงาน และไม่ได้ทำให้เศรษฐกิจดีขึ้น ดังนี้

o การศึกษาในประเทศสหรัฐอเมริกาโดยศาสตราจารย์ด้านเศรษฐศาสตร์จาก Auburn University เผยแพร่ใน American Journal of Economics and Sociology ซึ่งเป็นวารสารชั้นนำระดับโลก พบว่า รายได้ของอุตสาหกรรมกาสิโนไม่มีความเกี่ยวข้องใดๆ กับการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ

o การศึกษาของ North Dakota State University ชี้ว่า กาสิโนในสหรัฐอเมริกาทำให้เศรษฐกิจกระเตื้องขึ้นเล็กน้อยในเวลาสั้นๆ แต่ไม่มีผลต่อการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจในระยะยาว

- ประการถัดมา การพนันส่งผลกระทบต่อสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดีของผู้เล่นและครอบครัว เพราะการใช้จ่ายด้านการพนัน หมายถึงค่าเสียโอกาสในการนำเงินจำนวนดังกล่าวไปใช้จ่ายในสิ่งจำเป็น เช่น อาหาร เสื้อผ้า ที่อยู่อาศัย โดยเฉพาะหากกลุ่มที่เล่นการพนันเป็นกลุ่มที่มีความเปราะบาง ดังนั้น การพนันจึงมักส่งผลต่อเนื่องถึงปัญหาสังคมอื่นๆ อาทิ ปัญหาสุขภาพจิต ปัญหาหนี้ครัวเรือน ปัญหาอาชญากรรม ปัญหาความรุนแรงในครอบครัว ดังนี้

o ข้อมูลของ National Council on Problem Gambling พบว่า ประชากรผู้ใหญ่ในสหรัฐอเมริกาประมาณ 2 ล้านคนมีปัญหาที่เกิดจากการพนันขั้นรุนแรง ในขณะที่อีก 4 ถึง 6 ล้านคนมีปัญหาเล็กน้อยถึงปานกลาง เมื่อพิจารณาข้อมูลเฉพาะรัฐเนวาดาที่เต็มไปด้วยแหล่งกาสิโน Nevada Council on Problem Gambling ระบุว่า ประมาณ 6% ของประชากรผู้ใหญ่ คิดเป็นประมาณ 140,000 คน มีปัญหาเกี่ยวเนื่องกับการพนัน โดยเกือบครึ่งหนึ่งของผู้ที่เข้ารับการรักษามีความคิดฆ่าตัวตาย และ 17% เป็นผู้ที่พยายามฆ่าตัวตาย

o เมื่อพิจารณารายได้ของกาสิโนพบว่า ส่วนใหญ่มาจากคนในท้องถิ่น รายงานสถิติผู้เล่นกาสิโนในมาเก๊าโดย Macau Gaming Inspection and Coordination Bureau ระบุว่า แต่ละปีมีนักพนันเป็นคนต่างชาติที่มิใช่เชื้อสายจีนเพียงประมาณร้อยละ 3-4 เท่านั้น นั่นแสดงว่า คนเล่นกาสิโนส่วนมากไม่ใช่คนต่างถิ่นหรือชาวต่างประเทศ กิจกรรมกาสิโนถูกกฎหมายจึงทำให้การพนันในสังคมเพิ่มขึ้นหลายเท่าตัว

o ข้อมูลของ FBI ชี้ชัดว่า ในช่วง 3-4 ปี ภายหลังการนำกาสิโนเป็นกิจกรรมถูกกฎหมาย อาชญากรรมในแต่ละพื้นที่เพิ่มขึ้น 8-10 % ชุมชนที่ตั้งอยู่ห่างจากกาสิโนไม่เกิน 10 ไมล์ มีอัตราการถูกยึดบ้านที่สูงขึ้น ไม่นับรวมปัญหาความรุนแรงในครอบครัวที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ สอดคล้องกับผลการศึกษาของ US Department of Justice และงานวิจัยอีกมากมายในสหรัฐอเมริกา อาทิ จาก University of Nevada และ Oklahoma State University ที่พบว่า กาสิโนทำให้อัตราการเกิดอาชญากรรมในสหรัฐอเมริกาสูงขึ้นอย่างมาก เช่นเดียวกับผลการศึกษาของสหราชอาณาจักร เยอรมนี เดนมาร์ก ที่พบว่า กาสิโนถูกกฎหมายส่งผลให้อาชญากรรมเพิ่มมากขึ้น

- การศึกษาในต่างประเทศและประเทศไทยชี้ว่า กาสิโนถูกกฎหมายจะนำมาซึ่งความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจที่เพิ่มขึ้น เพราะภาษีจากการพนันมีลักษณะถดถอย (regressive) รายได้ของครัวเรือนที่ยากจนส่วนใหญ่หมดไปกับการส่งเงินเข้ารัฐผ่านการพนัน ทำให้ความเหลื่อมล้ำในสังคมรุนแรงยิ่งขึ้น อาทิ

o การศึกษาของสหราชอาณาจักรโดยทุนสนับสนุนจากสภาวิจัยเศรษฐกิจและสังคม (Economic and Social Research Council) ในปี 2563 พบว่า กำไรส่วนใหญ่ของกาสิโนถูกกฎหมายมาจากกลุ่มเปราะบาง และมีปัญหาด้านการพนัน

o การศึกษาโดย Buffalo University และ SUNY Buffalo State ซึ่งตีพิมพ์ใน Journal of Behavioral Addictions ในปี 2557 พบว่า กลุ่มที่มีรายได้น้อยได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงจากการพนันประเภทกาสิโน และพื้นที่ที่มีความยากจนมีปัญหาที่เกิดจากการพนันสูงกว่าพื้นที่อื่นๆ

o การศึกษาในปี 2560 โดยสถาบันเพื่อสุขภาพและสังคมของประเทศฟินแลนด์ (The Finnish Institute for Health and Welfare) พบว่า กลุ่มที่มีรายได้น้อย และประชากรที่ได้รับความช่วยเหลือทางการเงินจากรัฐมีสัดส่วนการใช้จ่ายด้านการพนันเมื่อเทียบต่อรายได้สูงกว่ากลุ่มอื่นๆ การสูญเสียจากการพนันจึงทำให้สถานการณ์ทางการเงินที่อ่อนแออยู่แล้วของบุคคลกลุ่มนี้แย่ลงไปอีก ผลการศึกษาบ่งชี้ว่า กำไรจากกาสิโนถูกกฎหมายมาจากผู้ด้อยโอกาสทางสังคมและผู้ที่มีปัญหาด้านการพนันมากที่สุด ซึ่งทำให้ความไม่เท่าเทียมกันรุนแรงขึ้น

o การศึกษาของสวิตเซอร์แลนด์โดย Swiss Health Observatory พบว่า ภาษีการพนันในสวิตเซอร์แลนด์เป็นแบบถดถอย (regressive) เป็นส่วนสำคัญทำให้ช่องว่างทางรายได้เพิ่มขึ้น และผลการศึกษายังพบว่า ประชากรยากจนและไม่ค่อยมีการศึกษาทำให้รายได้ของรัฐจากการพนันเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ

o งานวิจัยล่าสุด (ชิดตะวัน ชนะกุล, 2567) ซึ่งศึกษาโดยใช้ข้อมูลครัวเรือนของประเทศไทยพบประเด็นที่น่าตกใจว่า การได้ความช่วยเหลือจากรัฐในรูปแบบเงินสด ส่งผลให้การใช้จ่ายด้านการพนันของครัวเรือนเพิ่มขึ้น รวมถึงภูมิภาคที่ครัวเรือนได้รับการช่วยเหลือจากรัฐเป็นเงินสดมากที่สุด 2 ลำดับแรก ได้แก่ ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เป็นภูมิภาคที่ครัวเรือนมีค่าใช้จ่ายด้านการพนันเป็นสัดส่วนต่อรายได้สูงที่สุด 2 ลำดับแรกเช่นกัน นอกจากนี้ ภาษีการพนันในไทยเป็นแบบถดถอย (regressive) เช่นเดียวกับประเทศอื่นๆ ซึ่งซ้ำเติมความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ

จากผลการศึกษาทั้งจากต่างประเทศและประเทศไทยบ่งชี้ไปทิศทางเดียวกันว่า การจัดตั้งกาสิโนถูกกฎหมายในประเทศไทย มีแนวโน้มว่าจะได้รับความนิยมจากกลุ่มที่มีรายได้น้อย ซึ่งย่อมเป็นการซ้ำเติมคุณภาพชีวิตชนชั้นที่มีความเปราะบาง ให้ไม่สามารถหลุดพ้นจากความยากจน รวมถึงก่อให้เกิดปัญหาอาชญากรรม และปัญหาทางสังคมอื่นๆ ซึ่งท้ายที่สุดต้องได้รับการแก้ไขโดยงบประมาณภาครัฐ เป็นค่าเสียโอกาสของการใช้งบประมาณไปในการพัฒนาประเทศ ทั้งหมดนี้ย่อมฉุดรั้งการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ

เนื่องจากผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจจากกาสิโนถูกกฎหมายนั้นเกิดขึ้นในระยะเวลาสั้นและเล็กน้อย แต่ความเสียหายต่อสังคมเกิดขึ้นในระยะยาวและไม่อาจย้อนกลับคืนมาได้ โดยเฉพาะในประเทศที่ไม่ได้มีการบังคับใช้กฎหมายอย่างมีประสิทธิภาพและมีการทุจริตคอร์รัปชัน ความเสียหายทางสังคมและเศรษฐกิจจะสูงกว่าในประเทศที่มีการบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวด หลายเท่าตัว ดังนั้น เพื่อประโยชน์ของประเทศชาติและประชาชน รัฐบาลต้องเร่งปฏิรูปให้เกิดความเข้มแข็งของการบังคับใช้กฎหมาย ซึ่งเป็นหน้าที่หลักของรัฐบาลตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย มาตรา ๕๓ ซึ่งบัญญัติว่า “รัฐต้องดูแลให้มีการปฏิบัติตามและบังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด” แทนการแก้ปัญหาบ่อนผิดกฎหมายด้วยการจัดตั้งกาสิโนถูกกฎหมาย ซึ่งไม่มีวันทำให้ปัญหาจบสิ้น!

#มูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน
#ความเห็นทางวิชาการต่อร่างพรบกาสิโนถูกกฎหมาย